İşçilere Verilen Yemek Kartları Hediye Çekleri ve Kreş Ödemeleri Sigorta Primine Tabi midir

İşçilere Verilen Yemek Kartları-Hediye Çekleri ve Kreş Ödemeleri Sigorta Primine Tabi midir ?

4/a (SSK) kapsamında çalışanlar adına işverenleri tarafından ödenecek aylık sigorta primleri, sigortalı çalışanın prime tabi tüm kazançlarının brüt tutarları toplamı ile sigorta primine esas kazanç alt ve üst sınırı dikkate alınarak ve bu tutara prim oranları uygulanarak hesaplanmakta, hesaplanan bu tutarın işçi hissesine düşen kısmının çalışanın ücretinden kesilip işveren hissesiyle birlikte işveren tarafından SGK’ya ödenmesi gerekmektedir.

Öte yandan, çalışanlar adına SGK’ya ödenmesi gereken prim tutarları işverenler için önemli bir maliyet olduğundan, her ne kadar ödenecek primin bir kısmının işçi hissesi olarak çalışanın ücretinden / maşından kesilmesi gerekse bile işverenler bu tutarın da kendi ceplerinden çıktığını düşündüğünden, doğal olarak çalışanların kazançlarının ne kadar azı prime tabi tutulursa veya tersi ifadeyle çalışanların kazançlarının ne kadar fazlası prime tabi tutulmazsa, işverenin maliyeti o oranda azalmaktadır. Bu nedenle bazı işverenler / işyerleri çalışanlarını gerçek ücreti yerine düşük ücretten, genelde de asgari ücretten SGK’ya bildirme yoluna gitmektedirler. SGK bunu önlemek için çalışanların SGK’ya bildirilmesinde meslek kodu uygulaması başlatmış olmakla beraber, bu da çözüm olmamıştır.

SGK’ya Bildirilen Prime Esas Kazancın Çalışanlar ve Hak Sahipleri Açısından Önemi

Buna karşılık başta emekli-dul ve yetim aylıkları, rapor paraları olmak üzere sigortalı çalışanlara ve ölümleri halinde hak sahiplerine yapılacak birçok ödemede, o sigortalı adına işverenleri tarafından SGK’ya bildirilmiş olan prime esas kazançlar dikkate alındığından, bu yönüyle de çalışanlar adına SGK’ya bildirilen prime esas kazanç tutarları ne kadar yüksek olursa, çalışanların ve hak sahiplerinin o kadar menfaatlerine olmaktadır.

İstisnai Bazı Ödemelerin Prime Tabi Olup Olmama Konusundaki Durumu

Bu nedenledir ki 5510 sayılı Kanunun “Prime esas kazançlar” başlıklı 80 inci maddesinde çok az istisna hariç sigortalıların kazançlarının tamamının prime tabi tutulacağı, çalışanlara yapılan herhangi bir ödemenin prime tabi tutulmayacağı yönünde başka kanunlarda yer alan düzenlemelerin de dikkate alınmayacağı belirtilmiştir. Sigortalıların prime tabi tutulacak ve tutulmayacak kazançları sayfasında belirtilmiş olup, bu yazıda ise 2020/20 sayılı ve “İşveren İşlemleri Genelgesi” konulu SGK Genelgesi de dikkate alınarak çalışanlara verilen yemek kartları, hediye kartları ve çekleri ile altın bedellerinin, çalışanlar adına işverenler tarafından başka yerlere yapılan ödemelerin prime tabi tutulup tutulmayacağı açıklanmıştır.

Alışveriş veya Hediye Çeki / Kartı / Fişlerinin / İşverenlerce Sigortalı Adına Yapılan Diğer Ödemelerin Durumu

Alışveriş/hediye çekleri, hamiline üzerinde yazılı tutar kadar alışveriş yapma imkânı sağlayan bir ödeme aracı olup, bu çekler sigortalılara, gördükleri işe karşılık olmaksızın, belli ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olarak işverenler tarafından yardım amaçlı verilmekte ve sadece ayakkabı, giyim, erzak v.b. gibi çekte belirtilen ihtiyaca karşılık çek hamiline alışveriş yapma imkanı sağlamaktadır. Dolayısıyla alışveriş/hediye çekleri ücret ya da ücret niteliğindeki kazanç kavramı içinde yer almamaktadır.

Bu nedenle işverenlerce sigortalıları için üçüncü kişilere yapılan ödemeler sonucunda sigortalısının paradan gayrı maddi olarak yararlanmış olduğu alışveriş çekleri, kira ödemeleri, okul öğrenim tutarları, kreş gibi kalemlere ilişkin ödemelerin bulunması halinde söz konusu ödemeler sigortalıya doğrudan yapılan bir ödeme olmadığından, prime esas kazanç kapsamında değerlendirilemeyecek, çalışan adına SGK’ya bildirilmesi gereken prime esas kazanca dahil edilmeyecektir. Örneğin; (A) firması tarafından çalışan sigortalıların çocuklarına firmanın bulunduğu yerde kreş hizmeti verilmekte olup söz konusu eğitim hizmeti (B) okulundan fatura karşılığı alınmakta ve ilgili okulun banka hesabına doğrudan firma tarafından yatırılmaktadır. Bu uygulamada, çalışanların çocukları için işveren tarafından okula yapılan ödemeler, sigortalıya doğrudan yapılan bir ödeme olmadığından prime esas kazanç kapsamına girmemektedir, bu nedenle prime tabi tutulmayacaktır. Buna karşılık kreş yardımı adı altında sigortalının kendisine yapılan ödemelerin ise sigorta primine tabi tutulması gerekmektedir.

Ancak SGK tarafından yapılan incelemelerde, hayatın olağan akışına aykırı muvazaalı uygulamaların, yüksek tutarların tespit edilmesi durumunda, yukarıda niteliği belirtilen bu ödemeler SGK tarafından prime esas kazanca dahil edilmekte ve muhteviyatı sigorta primleri işverenden tahsil edilmektedir.

Yemek Kartlarının Durumu

İşyerinde veya müştemilatında işveren tarafından çalışana yemek verilmiyor buna karşılık çalışana yemek parası adı altında ödeme yapılıyorsa, bu ödemenin istisnayı aşan tutarı prime tabi tutulacaktır. Eğer işyerinde veya müştemilatında işveren tarafından çalışana yemek verilmesine karşılık, çalışana ayrıca yemek parası adı altında ödeme yapılması halinde ise bu ödemenin tamamı prime tabi tutulacaktır.

Buna karşılık, sigortalılara ay içinde yemek parası olarak nakit ödeme yapılmaksızın, çalıştıkları işyerinin dışında yemek üretimi yapan başka firma veya şahıslar tarafından gerek işyerinde, gerekse işyerinin dışında yemek verilmesini veya çalışanın dışarıda yemek yemesini sağlamak amacıyla çalışana yemek kuponu, yemek kartı, yemek çeki verilmesi şeklinde bir uygulamaya gidilmesi halinde, işverenlerce bu firma veya şahıslara fatura karşılığında yemek bedeli olarak ödenen fatura bedelleri prime esas kazanca dahil edilmeyecek, dolayısıyla çalışanlara verilen yemek kuponu, yemek kartı, yemek çeki bedelleri prime tabi tutulmayacak ve çalışan adına SGK’ya bildirilen prime esas kazanca dahil edilmeyecektir. Çalışanların işyerinden verilen yemek kuponu, yemek kartı veya yemek çekini amacı dışında (örneğin market alışverişinde) kullanması da bu durumu değiştirmeyecek, yine de prime tabi tutulmayacaktır.

Ancak SGK tarafından yapılan incelemelerde hayatın olağan akışına aykırı muvazaalı uygulamaların ve yüksek tutarların tespit edilmesi durumunda; yemek kuponu, yemek kartı, yemek çekine yüklenen tutarlar SGK tarafından prime esas kazanca dahil edilmekte ve muhteviyatı sigorta primleri işverenden tahsil edilmektedir.

Çalışanlara Verilen Hediye – Hatıra Altınların Durumu

Çalışanlara hediye, hatıra gibi adlar altında verilen altın bedellerinin tamamının prime tabi tutulması gerekmektetedir.